Uzun zamandır Babürlü sarayında hekimlik yapan bir aileden gelmektedir. Dedesi Hakîm Şerif Han, Babürlü Padişah II. Şah Alem’in sarayı hekimiydi. Şerif Han’ın kurduğu Şerif Menzil’de tıbbî tedavi de yapılır geleneksel tıp (Tıbb-ı Yûnânî) eğitimi de verilirdi. Burası aynı zamanda fakir insanların ücretsiz tedavi aldığı bir yerdi.

Ecmel Han 11 Şubat 1868 tarihinde Delhi’de doğdu. Kur'ân'ı ezberledikten sonra Arapça, Farsça öğrendi ve İslami ilimler okudu. Ardından aile geleneğine uyarak geleneksel tıp öğrendi ve bunu ilerletti. İlk görev olarak Râmpûr Nevvâb’ına hekim/tabip olarak tayin edildi. 1883’te Hakîm Abdul Mecit tarafından Medrese-i Tıbbiye olarak kurulan okul Ecmel Hanın teşebbüsüyle Tıp koleji (Tıbbia Collage) şeklini almıştır.

Hakîm Ecmel Han sıra dışı seçkin bir hekim ve geleneksel tıp (et-Tıbbu’l-Yûnânî) bilginiydi. Bununla birlikte ülkenin içinde bulunduğu şartlar sebebiyle dikkatini tıptan siyasete çevirmek durumunda kaldı. Toplumsal değişime katkı vermek için ailesi tarafından çıkarılmakta olan Urduca haftalık Ekmelü’l-Ahbâr adlı dergide yazmaya başladı. 1906'da Müslüman heyetine liderlik yaparak Şimla'da Hindistan Genel Valisi ile buluşup heyet tarafından hazırlanan muhtırayı Genel Valiye sunmuştur. Ertesi yıl, 30 Ekim 1906'da Dakka'da Tüm Hindistan Müslümanları Birliği'nin (All India Muslim League) kuruluşunda hazır bulunmuştur. Hilafet hareketinde Müslüman liderlerini organize etmek ve Mahatma Gandi’yi de bu hareketine dahil etmek için çaba sarf etmiştir. Mahmud Hadan Diyobendî'nin önderliğinde 1920 yılında kurdukları Câmia Milliye İslâmiye’nin ilk en yüksek yöneticisi (Emîr-i Câmia) olmuş ve bu görevini ölümüne kadar sürdürmüştür. Mali imkanlarını üniversitenin gelişmesi için harcamıştır. Ayrıca 1921-1922 yılları arasında 39. Başkan olarak Hindistan Milli Kongresi’ne (Indian National Congress) başkanlık yapmış ve Mahatma Gandi ile iyi bir münasebeti olmuştur.

Hakîm Ecmel Han’ın başarılarla dolu hayatı 29 Aralık 1927'de sona ermiştir. Başarılarından dolayı millet onu Hâziku’l-mülk, Mesîhü’l-mülk ve Kayser-i-Hind gibi unvanlarla anmıştır. Hindistan devleti adına pul bastırmış ve adıyla bir geleneksel tıp okulu açmıştır.

Tıbba dair eserleri ve muhtelif konulara dair şiirleri bulunmaktadır.